Liste der römischen Stadtpräfekten

aus Wikipedia, der freien Enzyklopädie
Zur Navigation springen Zur Suche springen

Die Liste der römischen Stadtpräfekten enthält die Personen, die das – meist senatorische – Amt des Praefectus urbi der Stadt Rom bekleideten. In der römischen Republik hatte dieser die Aufgabe, die Stadt Rom während der Abwesenheit der Konsuln zu verwalten; größere Bedeutung erlangte er jedoch nicht. Zur Verbesserung der Organisationsstrukturen Roms belebte Kaiser Augustus das Amt wieder, dessen Träger über die Dauer des Prinzipats weitreichende Befugnisse besonders auf dem Gebiet der Rechtsprechung hatten. In der Spätantike stand der praefectus urbi an der zweiten Stelle der viri illustres und wurde im 4. Jahrhundert aufgrund seiner Verwurzelung im Senatorenstand nicht selten zu einem Fürsprecher der traditionellen Kulte. Bis zum Jahr 353 ist eine Liste der Stadtpräfekten im Chronograph von 354 erhalten; das Amt selbst bestand jedoch noch bis weit ins Mittelalter hinein, bis es zu einem bloßen Titel verkam und mit dem Aussterben der Herren von Vico 1435 verschwand.

Römische Republik (509–45 v. Chr.)

[Bearbeiten | Quelltext bearbeiten]
Jahr(e) (Angaben v. Chr.) Name Konsul im Jahr (Angaben v. Chr.)
509 Spurius Lucretius Tricipitinus 509
499, 496 Aulus Sempronius Atratinus 497, 491
494 Titus Larcius Flavus (unsicher) 501, 498
487 Spurius Larcius (Flavus) 506, 490
465 Q. Servilius (Structus? Priscus) 468, 466
464 L. Valerius Potitus 483, 470
462 Quintus Fabius Vibulanus 467, 465, 459
459 L. Lucretius (Tricipitinus) 462
458 Quintus Fabius Vibulanus (erneut) 467, 465, 459
325 L. Papirius Crassus 336, 330
47 L. Julius Caesar 64
47 C. Octavius 33, 31, 30, 29, 28, 27, 26, 25, 24, 23, 5, 2
45 L. Munatius Plancus 42
45 C. Clovius (möglicherweise[1])

Römische Kaiserzeit (36 v. Chr.–284 n. Chr.)

[Bearbeiten | Quelltext bearbeiten]

Die folgende Liste orientiert sich im Wesentlichen an Katharina Wojciechs Studie aus dem Jahr 2010.[2] Genauere Erläuterungen zu den Umständen und Amtszeiten der jeweiligen Stadtpräfekten sowie den eventuellen Unsicherheiten diesbezüglich finden sich unter Umständen in den verlinkten Personenartikeln.

Jahr(e) Name Konsul im Jahr
Januar 25? v. Chr. Marcus Valerius Messalla Corvinus cos. 31 v. Chr.
16–13? v. Chr. Titus Statilius Taurus cos. 37, cos. II 26 v. Chr.
?–32 n. Chr. Lucius Calpurnius Piso Pontifex cos. 15 v. Chr.
32–33 Lucius Aelius Lamia cos. 3
33–maximal 36 Cossus Cornelius Lentulus cos. 1 v. Chr.
36?–38 Lucius Calpurnius Piso cos. 27
38/39–41? Quintus Sanquinius Maximus cos. vor 32, cos. II 39
43? Lucius Vitellius (unsicher) cos. 34, cos. II 43, cos. III 47
?–56 Lucius Volusius Saturninus cos. 3
56?–61 Lucius Pedanius Secundus cos. 43
61?–Sommer 68 Titus Flavius Sabinus cos. 47
Sommer 68–Januar 69 Aulus Ducenius Geminus cos. vor 62
Januar–Dezember 69 Titus Flavius Sabinus (erneut) cos. 47
70–vor 79 Tiberius Plautius Silvanus Aelianus cos. 45, cos. II 74
spätestens 79–mindestens 83 (? Lucius Plo)tius Pegasus cos. ca. 73
nicht vor 83/84 Marcus Arrecinus Clemens cos. 73, cos. II 83/84?
um 85? Titus Aurelius Fulvus (?) cos. II 85
spätestens 89–91/92 Quintus Iulius Cordinus Gaius Rutilius Gallicus cos. 71/2, cos. II 85
um 102? Lucius Iulius Ursus Servianus (unsicher) cos. 90, cos. II 102, cos. III 134
frühestens 103 Quintus Glitius Atilius Agricola cos. 97, cos. II 103
um 104? Sextus Attius Suburanus Aemilianus (unsicher) cos. 101, cos. II 104
105?–110? Tiberius Iulius Candidus Marius Celsus cos. 86, cos. II 105
um 113? Quintus Fabius Postuminus (unsicher) cos. 96
114?–117? Quintus Baebius Macer cos. 103
ca. 121–maximal 124 Marcus Annius Verus cos. 97, cos. II 121, cos. III 126
spätestens 124–frühestens 134 Marcus Lollius Paullinus Decimus Valerius Asiaticus Saturninus cos. 94, cos. II 125
frühestens 134–138 Lucius Catilius Severus Iulianus Claudius Reginus cos. 110, cos. II 120
138–? Servius Cornelius Scipio Salvidienus Orfitus cos. 110
139?–140? Gaius Bruttius Praesens Lucius Fulvius Rusticus cos. 118/119, cos. II 138
140?–146 Sextus Erucius Clarus cos. 117(?), cos. II 146
146?–160 Quintus Lollius Urbicus cos. 135?
ca. 160–maximal 167 Quintus Iunius Rusticus cos. 133, cos. II 162
167/168–179? Lucius Sergius Paullus cos. 151(?), cos. II 168
179/180–185/186 Gaius Aufidius Victorinus cos. 155, cos. II 183
185/186–189/190 (Publius?) Seius Fuscianus cos. 151(?), cos. II 188
um 189? Marcus Servilius Silanus (unsicher) cos. 152, cos. II 188
189/190–31. Dezember 192 Publius Helvius Pertinax cos. 175, cos. II 192
Januar–März 193 Titus Flavius Claudius Sulpicianus cos. unter Mark Aurel
März/April–Juni 193 Cornelius Repentinus cos. vor 193 (um 188?)
Juni–Juli? 193 (Vibius?) Bassus cos. vor 193
Juli? 193–mindestens 196 Gaius Domitius Dexter cos. II 196
196–mindestens 201 Publius Cornelius Anullinus cos. II 199
201/203–211 Lucius Fabius Cilo Septiminus Catinius Acilianus Lepidus Fulcinianus cos. 193, cos. II 204
211 Sextus Varius Marcellus (Vizepräfekt, einige Tage) cos. ?
um 212 Gaius Iulius Asper cos. II 212
um 217 Flavius Maternianus (unsicher)
217–218 Marcus Oclatinius Adventus cos. II 218
218–219? Lucius Marius Maximus Perpetuus Aurelianus cos. 198/9, cos. II 223
219?–220? Publius Valerius Comazon cos. II 220
220?–221? (Domitius?) Leo (Procillianus?) cos. 207(?)
221? Publius Valerius Comazon (erneut) cos. II 220
221?–März 222 Fulvius cos. vor 222
März 222–maximal 223 Publius Valerius Comazon (erneut) cos. II 220
frühestens 222–mindestens November 223 Severus cos. vor 223
Dezember 223–? Appius Claudius Iulianus cos. II 224
um 234 Marcus Clodius Pupienus Maximus cos. II 234
frühestens 235–238 Sabinus cos. ?
zwischen 238 und 244 Flavius Iulius Latronianus cos. 225/230
Mitte der 240er? Lucius Caesonius Lucillus Macer Rufinianus cos. ca. 220
zwischen 244 und 249 Decimus Simonius Proculus Iulianus cos. 238/239
vor 254 Aulus Caecina (Tacitus?)
?–254 Lucius Egnatius Victor Lollianus cos. nach 218
255 Lucius Valerius Claudius Acilius Priscilianus Maximus cos. 233, cos. II 256
256 Nummius Albinus cos. II 263
257 Gaius Iunius Donatus cos. II 260
258–260 Publius Cornelius Saecularis cos. II 260
261–263 Nummius Albinus II cos. II 263
264–266 [Aspasius?] Paternus cos. ?
267–268 Lucius Petronius Taurus Volusianus cos. 261
268/269–270 Flavius Antiochianus cos. II 270
270 oder 271? Pomponius Bassus cos. II 271
271 Titus Flavius Postumius Varus cos. ?
272 Flavius Antiochianus (erneut) cos. II 270
273–274 Virius Orfitus cos. 270
275 Postumius Suagrus
275 Aelius Cesettianus[3]
275/276–277 Ovinius Pacatianus
278–280 Virius Lupus cos. II 278
281 Ovinius Paternus
282 Pomponius Victorianus cos. 282(?)
282?–283 Titucius Roburrus
284–285 Ceionius Varus
Ende 285? Lucius Caesonius Ovinius Manlius Rufinianus Bassus cos. 285 (?)

Die Stadtpräfekten Roms der Spätantike bis 472

[Bearbeiten | Quelltext bearbeiten]
Jahr(e) Name Konsul im Jahr
spätestens 286–maximal 27. Februar 288 Marcus Iunius Maximus cos. II 286
27. Februar 288–289 Pomponius Ianuarianus cos. 288
286/305 Laodicius
290–291 Lucius Turranius Gratianus
291–292 Gaius Iunius Tiberianus cos. 281, cos. II 291
292–293 Claudius Marcellus
293–295 Septimius Acindynus
295–296 Tiberius Claudius Marcus Aurelius Aristobulus cos. 285
296–297 Cassius Dio cos. 291
297–298 Afranius Hannibalianus cos. 292
298–299 Lucius Artorius Pius Maximus
299–300 Marcus Iunius Caesonius Nicomachus Anicius Faustus Paulinus cos. II 298
300–301 Pompeius Appius Faustinus
301–302 Lucius Aelius Helvius Dionysius
302–303 Nummius Tuscus cos. 295
303–304 Iunius Tiberianus
304? Symphronius
304–305 Aradius Rufinus cos. 311
305–306 Titus Flavius Postumius Titianus cos. II 301
306–307 Gaius Annius Anullinus cos. 295
307–308 Attius Insteius Tertullus
308–309 Statius Rufinus
309–310 Aurelius Hermogenes
310–311 Gaius Ceionius Rufius Volusianus cos. 311, cos. II 314
311–312 Iunius Flavianus
312 Aradius Rufinus II cos. 311
312 Gaius Annius Anullinus II cos. 295
312–313 Aradius Rufinus III cos. 311
313–315 Gaius Ceionius Rufius Volusianus II cos. 311, cos. II 314
315–316 Vettius Cossinius Rufinus cos. 316
316–317 Ovinius Gallicanus cos. 317
317–319 Septimius Bassus
319–323 Valerius Maximus
323–325 Locrius Verinus
325–326 Acilius Severus cos. 323
326–329 Amnius Anicius Iulianus cos. 322
329 Publilius Optatianus signo Porphyrius
329–331 Petronius Probianus cos. 322
331–333 Sextus Anicius Paulinus cos. 325
333 Publilius Optatianus signo Porphyrius II
333–334 Marcus Caeionius Iulianus signo Camenius
334–335 Amnius Manius Caesonius Nicomachus Anicius Paulinus iunior signo Honorius cos. 334
335–337 Gaius Caeionius Rufius Albinus cos. 335
337–338 Lucius Aradius Valerius Proculus signo Populonius cos. 340
338–339 Maecilius Hilarianus cos. 332
339 Lucius Turcius Apronianus
339–341 Fabius Titianus cos. 337
341–342 Aurelius Celsinus
342 Quintus Flavius Maesius Egnatius Lollianus signo Mavortius cos. 355
342–344 Aconius Catullinus signo Philomathius cos. 349
344–345 Quintus Rusticus
345–346 Petronius Probinus cos. 341
346–347 Marcus Maecius Memmius Furius Baburius Caecilianus Placidus cos. 343
347–349 Ulpius Limenius cos. 349
349–350 Hermogenes
350–351 Fabius Titianus II cos. 337
351 Aurelius Celsinus II
351 Celius Probatus
351 Clodius Celsinus
351–352 Lucius Aradius Valerius Proculus signo Populonius II cos. 340
352 Septimius Mnasea
352–353 Naeratius Cerealis cos. 358
353–355 Memmius Vitrasius Orfitus
355–356 Flavius Leontius
357–359 Memmius Vitrasius Orfitus (erneut)
359 Iunius Bassus Theotecnius
359–361 Tertullus
zwischen 337 und 361 Anonymus
361–362 Maximus
362–364 Lucius Turcius Apronianus Asterius
364–365 Lucius Aurelius Avianius Symmachus
365 Gaius Ceionius Rufius Volusianus
365–367 Viventius
367–368 Vettius Agorius Praetextatus
369–370 Quintus Clodius Hermogenianus Olybrius cos. 379
371–372 Publius Ampelius
372 Bappo
373 Principius
374 Flavius Eupraxius
374 Claudius Hermogenianus Caesarius
zwischen 372 und 375 Tanaucius Isfalangius
nach 374 Tarracius Bassus
376 Aradius Rufinus
376–377 Gracchus
377 (Gabinius Vettius?) Probianus
378 Martinianus
379–380 Flavius Hypatius cos. 359
380 Magnus Arborius
380 Anicius Paulinus
zwischen 379 und 383 Lucius Valerius Septimius Bassus
381 Valerianus
381 Anonymus
381 Flavius Afranius Syagrius
kurz vor 382 Anonymus
382 Valerius Severus
382–383 Anicius Auchenius Bassus
383–384 Aventius
384–385 Quintus Aurelius Symmachus
385–387 Pinianus
387 Sallustius
387/388 Sextius Rusticus Iulianus
ca. 389 Sextus Aurelius Victor
389–391 Caeonius Rufius Albinus
391 Faltonius Probus Alypius
391 Flavius Philippus[4]
zwischen 392 und 394 Nicomachus Flavianus I
5. März 395 Basilius
mindestens 21. April 395 – 6. Juli 395 Andromachus
14. September 395 – 26. Dezember 397 Florentinus
Anfang 398 Lampadius
mindestens 6.–29. März 398 Felix
398/399 (?) Quintilius Laetus
mindestens 6. Juni 399 – 8. November 400 Nicomachus Flavianus II
400/401 Protadius
400/402 Flavius Macrobius Longinianus
6. Dezember 402 Caecina Decius Albinus
403/408 Postumius Lampadius
406 (?) Flavius Pisidius Romulus
zwischen 403 und 407 Flavius Peregrinus Saturninus
22. Februar 407 Senator
15. Januar 408 Hilarius
29. November 408 Nicomachus Flavianus III[4]
Ende 408/Anfang 409 Gabinius Barbarus Pompeianus
409 Priscus Attalus
409 Marcianus (unter dem Usurpator Priscus Attalus)
zwischen 408/410/421–423 Iunius Valerius Bellicius
25. September 410 – 28. November 411 Bonosianus
29. März 412 Palmatus
15. Oktober 412 – 27. Mai 414 Flavius Annius Eucharius Epiphanius
Sommer 414 Rutilius Claudius Namatianus
17. September 414 Caecina Decius Acinatius Albinus
25. Juli 415 Gracchus
12. Dezember 416 Probianus
November 417 – Mitte 418 Rufius Antonius Agrypnius Volusianus
24. Dezember 418 – Januar 420 Aurelius Anicius Symmachus
Januar/Februar 420 – August/September 421 Petronius Maximus
408/423 Anicius Acilius Glabrio Faustus
vor 431 Appius Nicomachus Dexter
468–468/469 Sidonius Apollinaris
zwischen 469 und 471 Flavius Eugenius Asellus
471–472 (?) Flavius Messius Phoebus Severus cos. 470
vor 494 Flavius Turcius Rufius Apronianus Asterius cos. 494
  • T. Robert S. Broughton: The magistrates of the Roman Republic. Vol. 1: 509 B.C.–100 B.C.; Vol. 2: 99 B.C.–31 B.C. Published by the American Philological Association, New York 1951/52 (zur Römischen Republik).
  • André Chastagnol: Les fastes de la Préfecture de Rome au Bas-Empire (= Études prosopographiques. Band 2). Nouvelles Editions Latines, Paris 1962.
  • Arnold Hugh Martin Jones, John Robert Martindale, John Morris: The Prosopography of the Later Roman Empire. Vol. I: A.D. 260–395; Vol. II: A.D. 395–527; Vol. III: A.D. 527–641 (Vol. III A: Abandanes – ʿIyād ibn Ghanm; Vol. III B: Kâlâdji – Zudius). Cambridge University Press, Cambridge 1971–1992 (zur Spätantike).
  • Katharina Wojciech: Die Stadtpräfektur im Prinzipat (= Antiquitas. Reihe 1, Band 57). Dr. Rudolf Habelt, Bonn 2010, ISBN 978-3-7749-3690-4 (zugleich Dissertation, Universität Köln 2008; zur Kaiserzeit bis zum Jahr 289).
  1. T. Robert S. Broughton: The magistrates of the Roman Republic. Vol. 1: 509 B.C.–100 B.C.; Vol. 2: 99 B.C.–31 B.C. Published by the American Philological Association, New York 1951/52, S. 313.
  2. Katharina Wojciech: Die Stadtpräfektur im Prinzipat (= Antiquitas. Reihe 1, Band 57). Dr. Rudolf Habelt, Bonn 2010, ISBN 978-3-7749-3690-4.
  3. Möglicherweise fiktiv, da er nicht im Chronograph von 354 verzeichnet ist, sondern nur in der Vita des Tacitus der für gewöhnlich als recht unzuverlässig angesehenen Historia Augusta erwähnt wird (Vita des Tacitus, 7,2).
  4. a b So jedenfalls die traditionelle Sicht der Forschung, vgl. etwa Arnold Hugh Martin Jones, John Robert Martindale, John Morris: Nicomachus Flavianus 14. In: The Prosopography of the Later Roman Empire (PLRE). Band 1, Cambridge University Press, Cambridge 1971, ISBN 0-521-07233-6, S. 345–347, hier S. 345 f. Alan Cameron: The Last Pagans of Rome. Oxford University Press, Oxford/New York 2011, S. 508–519, insbesondere S. 516–519 argumentiert jedoch, dass die drei bisher auf 392–394, 399/400 und 408 datierten Stadtpräfekturen Nicomachus Flavianus des Jüngeren in Wahrheit auf 389/390, 392–394 und 399/400 zu datieren seien. Möglich wird dies u. a. durch eine Neudatierung des Gesetzes, auf dem die Datierung der 3. Stadtpräfektur auf 408 beruht (Codex Iustinianus 2,5,1) auf 431. Wie dies von der Forschung aufgenommen wird, bleibt abzuwarten, zumal es zu einer Umorganisation der Fasten der Stadtpräfekten um 390 führen würde – u. a. würde Flavius Philippus als Stadtpräfekt 391 laut Cameron wegfallen.