Benutzer:Frīheidasliova/Liste indogermanischer Wortgleichungen
Zur Navigation springen
Zur Suche springen
Die folgenden Tabellen listen einige der vielen indogermanischen Wörtern und Wortwurzeln mit Entsprechungen (oder Wortgleichungen) in den wichtigsten Sprachzweigen der indogermanischen Sprachfamilie auf.
Personen
[Bearbeiten | Quelltext bearbeiten]idg. | heth. | skr. | av. | gr. | lat. | toch. (B) | got. | anord. | ahd. | ae. | ne. | nhd. | air. | kymr. | lit. | akslav. | arm. | alb. | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Person | *dʰǵʰemon- | homō | śaumo | guma ‘man’ | gumi | gomo | guma | (bride)groom | (Bräuti)gam | duine | dyn | žmuõ | |||||||
Mann | *H₂ner- | nár- | nar- | ἀνήρ (anḗr) | Nerō (Männername) | Njǫrðr (Göttername) | nerth | nêr ‘Held’ | nóras „Wille“[1] | ayr | njeri „Mensch“ | ||||||||
Mann | *wiH-ro- | vīrá- | vīra- | vir | wir ‘jung’ | waír | verr | wer | wer | fer | gwr | výras | |||||||
Frau | *gʷén-eH₂- | *kuwanz | jániḥ, jánī | gǝnā, γnā, ǰaini- | γυνή (gynḗ) | śana | qēns ~ qinō | kvæn ~ kona | quena | cwēn ~ cwene | quean ~ queen | Queen | ben | benyw ‘weiblich’ | žmoná | žena | kin |
Verwandtschaftsbezeichnungen
[Bearbeiten | Quelltext bearbeiten]idg. | heth. | skr. | av. | gr. | lat. | toch. (B) | got. | anord. | ahd. | ae. | ne. | nhd. | air. | kymr. | lit. | akslav. | arm. | alb. | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Mutter | *meH₂tér- | mātár- | mātar- | μήτηρ (mḗtēr) | māter | mācer | móðir | muoter | mōdor | mother | Mutter | máthir | modryb ‚Tante‘ | mótina; (motė "Frau") |
mati | mayr | motër ‚Schwester‘, motra | ||
Vater | *pH₂tér- | pitár- | pitar- | πατήρ (patḗr) | pater | pācer | fadar | faðir | fater | fæder | father | Vater | athir | edryd ‚Abstammung‘ | hayr | ||||
Bruder | *bhréH₂ter- | bhrā́tar- | brātar | φράτηρ (phráter) | frāter | procer | brōþar | bróðir | bruoder | brōþor | brother | Bruder | bráth(a)ir | brawd | brõlis | bratrŭ | ełbayr | ||
Schwester | *swésor | svásar- | x ̌aŋhar- | soror | ṣer | swistar | systir | swester | sweostor | sister | Schwester | siur | chwaer | sesuõ | sestra | kʿoyr | vajzë ‚Mädchen‘ | ||
Tochter | *dhugH₂-tér- | túwatara | duhitár- | dugədar- | θυγάτηρ (thygátēr ) | futír (Oskisch) | tkācer | daúhtar | dóttir | tohter | dohtor | daughter | Tochter | duxtir (Gallisch) | duktė, dukrà | dŭšter- | dowstr | ||
Sohn | *suH-nú-, *suH-ju | sūnú- | hūnuš | υἱός (hyiós) | soyä | sunus | sunr | sunu | sunu | son | Sohn | suth ‚Nachwuchs‘ | hogyn ‚Knabe‘ | sūnùs | synŭ | ustr | |||
Neffe/Enkel/Nachfahre | *nepot- | nápāt- | napāt- | νέποδεσ (népodes) | nepōs | nefi | nevo | nefa | nephew | Neffe | nia | nai | nep(u)otis (Altlitauisch) | netijĭ | nip | ||||
Schwager | *dāiu̯ēr- | devár | lēvar (Pashtu) / ēvar (Persisch) | δαήρ (dāḗr) | lēvir | zeihhur | tācor | mhd. zeicher | díeveris | dĕverĭ | tagr | ||||||||
Schwieger-tochter | *snusós | snushā- | suna (Persisch) | nyós | nurus | nu | snor | snura | snoru | snŭcha | nu | nuse ‚Braut‘ | |||||||
Schwieger-mutter | *su̯ekrū́- | śvaśrū- | xvasura | ekurā | socrus | swaίhrō | sværa | swehur | swehor | Schwieger | chwegr | šẽšuras „Schwiegervater“ | svekry | skesur | vjehërr |
Pronomen
[Bearbeiten | Quelltext bearbeiten]idg. | heth. | skr. | av. | gr. | lat. | toch. (B) | got. | anord. | ahd. | ae. | ne. | nhd. | air. | kymr. | lit. | akslav. | arm. | alb. | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ich | *egH₂ | ūk | ahám | azǝm | egṓ, egṓn | egō | ñuk | ik | ek | ih | ic̣ | I | ich | àš | azŭ | es | unë | ||
mich | *H₁me- | ammuk | mām | mąm | emé, me | mē(d) | mik | mik | mē(c̣) | me | mich | me-sse, mé | mi "I" | manè | mę | is | më | ||
mir (Dat.) | *H₁meǵhi | ammuk | máhya(m) | maibya | moi | mihi | mis | mér | mē | me | mir | -m- (Infix) | mán | inj | |||||
von mir | *H₁meme- | máma | mana | emeĩo | meī | ñi | meins | minn | mīn | my, mine | mein | fyn | mana(s) | mene | im | mua, mue | |||
mein | * H₁mo-yo | miš | ma/mā | ma | emós | meus | ñi | meina | minn | mīn | my, mine | mein | fyn | màno | moj | im | meje | ||
du | *tu | zik | t(u)vám | tū | sú (dor. tú) | tū | t(u)we | þu | þú | du | þū | thou | du | tū, tu-ssu | ti | tù | ty | du | ti |
wir | *wei | wēs | vay-ám | vaēm | hēm- | wes | weis | vít | wē | we | wir | (dial.) vẽdu, vẽdvi „wir beide“; mès „wir“ | vě „wir beide“ | ||||||
uns | *n̥s-mé, enkl. *nos | anzāš, enkl. naš | asmān, enkl. naḥ | ahma, enkl. nǝ̄, nā̊, nō | nōs | uns | oss | ūs | us | uns | ni | ni, ny | (dial.) nuõdu „wir beide“; nōuson (altpreußisch) | na „wir beide“, nas „uns“ | na, ne „wir“ | ||||
ihr (2. Person Nom.Pl.) | *yū | yūyám | yūžǝm, yūš | hum- | yes | jūs | ér | gē | ye | sī, sissi | chwi | jũs | vy | ju | |||||
euch (2. Person Akk./Dat.Pl.) | *us-wé, *us-mé, enkl. *wos | sumes | yuṣmā́n, enkl. vas | yūšmat̃, enkl. vā̊ | hum-, äol. úmme | vōs „ihr“ | izwis | ēow | you | euch | uai-b ("von euch") | vas | u | ||||||
sich (Refl. Pron.) | *s(w)e- | lyd. s'fa-, car. sfes | sva- | hva- | hé | sē | swes | sik | sih | seolf | self | sich | fein | sava(s) | svoji | inkʿs | vetë | ||
was (Relativ./Interrog. Pron.) | *kʷid, kʷod | kuit | kím | tí, tì | quid, quod | ƕa | hvat | hwæt | what | was | cid | kàd „daß; damit“ | čь-to | i | si | ||||
wer (Relativ./Interrog. Pron.) | *kʷis, kʷos, kʷei/kʷoi | kuis | káḥ, kíḥ | kō, čiš | tís, tìs | quis, quī | kuse | ƕas | hvar | (h)wer | hwā | who | wer | cia | pwy | kàs | kъ-to | о | kë |
Neg-Part. | *n̥- | a-, an- | a-, an- | a-, an- | in- | a(n)-, am-, e(n)-, em-, on- | un- | ú- | un- | un- | un- | in-, ē-, an- | an- | ne- | ne- | an- |
Zahlwörter
[Bearbeiten | Quelltext bearbeiten]idg. | heth. | skr. | av. | gr. | lat. | toch. (B) | got. | anord. | ahd. | ae. | ne. | nhd. | air. | kymr. | lit. | akslav. | arm. | alb. | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
eins, zusammen | *sem- | samá- "irgendein" | hama- "irgendein, alle" | heĩs, hén, mía | sem-el "einmal", sim-plex "einfach", sin-gulī "einzeln" | ṣe | sama "gleich" | samr | sam- | same | samen | samlith "zur selben Zeit" | hafal "ähnlich" | sam-, są- "mit" | samŭ "eins, alleine" | ez | gjithë ‚alle‘ | ||
1 | *ói-nos, ói-wos | ēka- | aēva- | oĩnos | ūnus | ains | einn | ein | ān | one | ein(s) | ōen | un | víenas | inŭ | një | |||
2 | *dwóH₁ | dā- | dvā́(u) | dva | dúō | duo | wi | twái | tveir/tvær | zwa, zwo | twā | two | zwei | da | dau | dù | dŭva | erku | dy |
3 | *tréyes | tri- | tráyaḥ | ϑrayō, ϑrayas | treĩs | trēs | trai | þreis | þrír | dri | þrīe | three | drei | trí | tri | trỹs | trĭje | erekʿ | tre |
4 | *kʷetwóres | masc. catvā́raḥ, neut. catvā́ri, fem. cátasraḥ | masc. čaϑwārō, fem. čataŋrō | téssares | quattuor | śtwer | fidwor | fjórir | fior | fēower | four | vier | ceth(a)ir | pedwar | keturì | četyre | čʿorkʿ | katër | |
5 | *pénkʷe | páñca | panča | pénte | quīnque | piś | fimf | fim(m) | fimf | fīf | five | fünf | cóic | pum(p) | penkì | pętĭ | hing | pesë | |
6 | *swéḱs | ṣáṣ | xšvaš | héx | sex | ṣkas | sáihs | sex | sehs | siex | six | sechs | sé | chwech | šešì | šestĭ | vecʿ | gjashtë | |
7 | *septḿ̥ | sipta- | saptá | hapta | heptá | septem | ṣukt | sibun | sjau | sibun | seofon | seven | sieben | secht | saith | septynì | sedmĭ | ewtʿn | shtatë |
8 | *H₁oḱtō(u) | aṣṭā́(u) | ašta | oktṓ | octō | okt | ahtáu | átta | ahto | eahta | eight | acht | ocht | wyth | aštuonì | osmĭ | utʿ | tetë | |
9 | *(H₁)néwn̥ | náva | nava | ennéa | novem | ñu | niun | níu | nium | nigon | nine | neun | noí | naw | devynì | devętĭ | inn /inən | nëntë | |
10 | *déḱm̥t | dáśa | dasa | déka | decem | śak | taíhun | tíu | zehan | tien | ten | zehn | deich | deg, deng | dẽšimt | desętĭ | tasn | dhjetë | |
20 | *wī́ḱm̥̥tiH₁ "two tens" | viṁśatí | vīsaiti | eíkosi | vīgintī | ikäṃ | tuttugu | zweinzug | twēntig | twenty | zwanzig | foiche | ugain | kʿsan | zet | ||||
100 | *ḱm̥tóm | śatám | satǝm | he-katón | centum | kante | hunda | hund-rad | hunt | hund-red | hundred | hundert | cét | can(t) | šim̃tas | sŭto |
Körperteile
[Bearbeiten | Quelltext bearbeiten]idg. | heth. | skr. | av. | gr. | lat. | toch. (B) | got. | anord. | ahd. | ae. | ne. | nhd. | air. | kymr. | lit. | akslav. | arm. | alb. | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Auge | *H₃okʷ- | ákṣi | aši | ósse "beide Augen"; ómma "Auge" | oculus | ek | áugō | auga | ouga | ēage | eye | Auge | enech ‚Gesicht‘ (auch ‚Ehre‘) | enep | akìs | oko | akn | sy | |
Herz | *ḱerd- | karz | hṛd | zǝrǝd | kardíā | cor | käryāñ | haírtō | hjarta | herza | heorte | heart | Herz | cride | craidd „Mitte“ | širdìs | srŭdĭce | sirt | |
Nase | *nas- | nā́sā | nāh-, nā̊ŋhan- | nāris | nǫs | nasa | nosu, nasu | nose | Nase | nósis | nosŭ | ||||||||
Knie | *ǵénu, ǵnéus | genu | jā́nu | zānu | gónu | genū | keni | kniu | kné | knio | cnēo | knee | Knie | cunr | gju | ||||
Fuß | *pōds, *ped- | pata- | pāt | pad- | poús | pēs | pai | fōtus | fótr | fuoz | fōt | foot | Fuß | mir. ed ‚Gangart‘ | gall. ades | pėdà | pěšǐ "zu Fuß" | otn | poshtë "darunter" |
Zahn | *H₁dónt-, *H₁dn̥t- | dan | dantan- | odṓn | dēns | tunþus | tǫn | zan(d) | tōþ | tooth | Zahn | dét | dant | dantìs | russ. десна [desná] „Zahnfleisch“ | atamn | |||
Knochen | *H₂óst- | ḫastāi- | ásthi | ast-, asti- | ostéon | os | B āy, pl. āsta | asil, asna ‚Rippe‘ | asen ‚id‘ | oskr | asht(ë) | ||||||||
Blut | *ésH₂r̥, *esH₂nés | ēsḫar (esḫanas) | ásr̥k, ásr̥t | éar | aser (archaisch) | yasar | lett. asins | ariun | |||||||||||
Zunge | *dn̥ǵhuH₂-, *dn̥ǵhwéH₂ | jihvā́ | hizvā | lingua (arch. dingua) | käntwo | tuggō | tunga | zunga | tunge | tongue | Zunge | tengae | tafod | liežùvis | językŭ | lezu | |||
Wange/Kinn | *ǵénu, ǵnéus | hánu-ṣ | zānu- | génus | gena | śanwem (A) ‚Kinnlade‘ | kinnus | kinn | kinni | c̣inn | chin | Kinn | gi(u)n | gen | žándas ‚Kinnlade‘ | ||||
Ohr | *H₂ous- | uši | oũs | auris | áusō | eyra | ōra | ēare | ear | Ohr | áu, ó | ausìs | ucho | unkn | vesh | ||||
Träne | *(d)ákru- | isḫaḫru | áśru | asrū- | dákru | lacrima (arch. dacruma) | akrūna | tagr | tár | zahar | tēar, tæhher | tear | Zähre | dér | deigr | ašarà, àšara | artawsr | ||
Leber | *yḗkʷr̥, yekʷnés | yákr̥t | yākarǝ | hẽpar | jecur | jẽknos, jekanas | ikra ‚Rogen‘ | leard |
Tiere
[Bearbeiten | Quelltext bearbeiten]idg. | heth. | skr. | av. | gr. | lat. | toch. (B) | got. | anord. | ahd. | ae. | ne. | nhd. | air. | kymr. | lit. | akslav. | arm. | alb. | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Pferd | *ekwos | luw. ásùwa | áśvaḥ | aspa- | híppos | equus | yakwe | aíƕws | jór | eoh | ech | ebol | ašvà | ||||||
Rind | *gʷōus | lyk. wawa- | gáuḥ | gāuš | boũs | bōs | keu | kýr | kuo | cu | cow | Kuh | bó | buch | lett. gùovs | kov | gak ‚Keiler‘ | ||
Schaf | *H₂ówi- | lyk. χawa- | ávi- | ó(w)is | ovis | eye | aweþi | ær | ouwi | ēow, ēowu | ewe | Aue | ói | ewig | avìs | ovĭ-ca | |||
Bär | *H₂rtḱos | ḫartaqqas | ŕ̥kṣaḥ | arša | árktos | ursus | mir. art | arth | arǰ | arí | |||||||||
Hund | *ḱwon- | kun- | ś(u)vā́ | spā | kúōn | canis | ku | hunds | hundr | hunt | hund | hound | Hund | cu | ci | šuõ | šun | ||
Maus | *muH₁s- | mū́ṣ- | mũs | mūs | mús | mūs | mouse | Maus | myšĭ | mowk | mi | ||||||||
Schwein | *suHs- | su-karas | hū | hũs, sũs | sūs | suwo | swein | svin "Schwein", sýr "Sau" | swin | sū | sow | Schwein, Sau | socc | hwch | lett. sivēns, suvẽns „Ferkel“ | thi | |||
Wolf | *wl̥kʷos | ulippana | vŕ̥kaḥ | vǝhrka- | lúkos | lupus | wulfs | ulfr | wulf | wolf | wolf | Wolf | vil̃kas | vlĭkŭ | ujk | ||||
Gans | *ǵhans- | haṁsáḥ | zāō | khḗn | (h)ānser | gás | gans | gōs | goose | Gans | géiss | gwydd | žąsìs | gǫsǐ | gatë ‚Reiher‘ | ||||
Ente | *anǝt | ātí- | nessa, netta | ānas | ǫnd | enita | ened | Ente | ántis | Russ. утка | rosë |
Landwirtschaft
[Bearbeiten | Quelltext bearbeiten]idg. | heth. | skr. | av. | gr. | lat. | toch. (B) | got. | anord. | ahd. | ae. | ne. | nhd. | air. | kymr. | lit. | akslav. | arm. | alb. | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Korn | *ǵr̥H₂-no- | grānum | kaúrn | korn | corn | corn | Korn | grān | grawn | žìrnis "Erbse" | zrŭno | grurë | |||||||
Feld | *H₂éǵros | ájraḥ | ἀγρός (agrós) | ager | akrs | akr | æcer | acre | Acker | ||||||||||
pflügen | *H₂erH₃- | aróō | arō (arāre) "pflügen", arātrum "Pflug" | āre | arjan | erja | erian | mir. airim | arddu | ariù "pflügen", árklas "Pflug" | orjǫ | araur | |||||||
melken | *H₂melǵ- | mā́ršti, mā́rjati, mr̥játi | marǝzaiti, mǝrǝzaiti | amélgō | mulgeō | malk-wer | miluks | mjolk | meolc | milk | Milch | bligim | blith ‚Milch‘ | mélžu | mŭlzu | mjel | |||
mahlen | *melH₂- | mallai | mr̥ṇāti, mr̥nati | múllō | molō | melye "trampeln" | malan | mala | melu | meal | Mehl | melim | malu | malù | meljǫ | malem | miell "Mehl" | ||
Honig | *meli-t, *mel-nés | milit | méli | mel | miliþ | mele | mil | mel | mełr | mjaltë | |||||||||
Met | *médʰu | mádhu | mađu | méthu "Wein" | mīt | midus | mjǫðr | medu | mead | Met | mid | medd | medùs "Honig" | medъ "Honig" | |||||
Salz | *sal- | sal-ilá- "salzig" | ἅλς (háls) | sāl | sālyiye | salt | salt | sealt | salt | Salz | salann | halen | lett. sā̀ls | solǐ | ał | gjollë ‚Salzleckstein‘ | |||
säen | *seH₁- "säen", *séH₁mn̥ "Samen" | isḫūwāi "säen" | serō | saian | sá | sāmo "Samen" | sāwan | sow | säen | síl "Samen" | hil "Samen" | sė́ju | sějǫ | ||||||
Joch | *yugóm | yugan | yugám | yaoj-, yuj- "anschirren" | ζεῦγος (zeûgos) | iugum | yokäm "Tür" (A) | juk | ok | ġeoc | yoke | Joch | nir. ughaim ‚ich aufzäume‘ | iau | jùngas | igo | luc |